Przegląd kilku systemów backupu.
1. Veeam Agent FREE   2. Acronis True Image   3. Seagate Toolkit   4. EasyUS   5. MS Windows 10   6. Robocopy (Robust File Copy)   7. Bezstratna konwersja dysku z MBR na GPT   8. Uwagi  

To nie jest profesjonalne porównanie. Raczej jest to coś co wypróbowałem i oceniałem pod kątem łatwości odtwarzania i przeglądania historycznych plików. Także istotne jest dla mnie poprawne odtwarzanie plików zaszyfrowanych EFS - tak, że są zakryte dla nie-właściciela, a deszyfrowalne dla właściciela, również w historii plików (uwaga - backup z plikami EFS testowałem tylko dla partycji docelowej NTFS i backupu całych partycji; w innych przypadkach może to działać inaczej). W domowych zastosowaniach backup zaszyfrowanych plików może nie być istotny (a w Windows Home szyfrowanie EFS jest w ogóle niedostępne).

VeeamBackupJob.png

1. Veeam Agent FRE

  • Autonomiczne narzędzie Veeam Agent for Microsoft Windows FREE - download (trzeba się najpierw zarejestrować / zalogować; dostępne także w https://www.veeam.com/products/downloads.html \ Downloads (na górze) \
    Free/Community (w środku) \
    Veeam Agent for Microsoft Windows Free (na dole) )
  • Edycja Free nie wymaga kupowania licencji (gdy jest pytanie czy instalowć licencję, to odpowiadamy “Nie”). veeamAgLicNo.png
  • Można robić kopię zapasową całych partycji i/albo wybranych folderów - “albo” dotyczy edycji Free, bo można w tej wersji mieć tylko 1 zadanie. Korzystnie jest od razu robić kopię dysku systemowego + partycja z danymi, jeśli jest na innym dysku. Do kopii wybranych danych można użyć Historii plików MS Windows - zob. niżej. (Można też użyć Acronis True Image OEM do kopii całego dysku SSD, a Veeam Agent Free do wybranych folderów na innym dysku)
  • Podczas kopiowania całych partycji działa bardzo szybko (np. 5 minut dla dysku SSD 240GB), nie wymaga przerywania pracy na komputerze (VSS-Volume Snapshot Service/Volume Shadow Copy Service), tworzy kopie przyrostowe (w czasie pojedynczych minut).
  • Pozwala na wygodne przeglądanie folderów/plików w kopii zapasowej całej partycji (także tej przyrostowej) i wyciąganie pojedynczych plików, w tym zaszyfrowanych plików EFS różnych użytkowników (każdy widzi zawartość tylko swoich plików EFS). (Uwaga - backup plików EFS działa tylko w opcji “Volume level backup”).
  • Tworzy dysk ratunkowy z dołączonymi sterownikami (co najmniej warto sobie zrobić plik ISO na zewnętrznym dysku, żeby się było jak ratować, gdy komputer nie startuje)
  • Chyba nie ma wersji językowej polskiej.

  • Co jakiś czas warto wykonać “Active Full Backup”, względem którego będą wykonywane kolejne kopie przyrostowe. “Standalone Full Backup” to pełna kopia zapasowa, która nie ma związku z łańcuchem kopii przyrostowych. Można ją zapamiętać w osobnym miejscu.

  • BitLocker Encrypted Volumes Support

.

2. Acronis True Image

Acronis True Image OEM

  • W wersji bez opłaty pozawala na klonowanie dysku i kopię bezpieczeństwa całych partycji czy dysków.
  • Działa bardzo szybko (klika minut dla dysku 240GB), nie wymaga przerywania pracy (VSS-Volume Snapshot Service/Volume Shadow Copy Service), tworzy kopie przyrostowe.
  • Pozwala na wygodne przeglądanie folderów/plików na kopii zapasowej partycji *.tib (także tej przyrostowej) i wyciąganie pojedynczych plików.
  • Bywa dołączane do dysków SSD, i zewnętrznych dysków USB, np. ADATA (?), Western Digital, Seagate, Kingston, Crucial, OCZ (Toshiba), SanDisk, PNY.
  • Czasem potrzebny jest 16-znakowy klucz (Kingston, Adata), a czasem wystarczy, że dołączony jest odpowiedni dysk danej marki (przynajmniej jeden).
  • Wersja OEM ma ograniczoną funkcjonalność w stosunku do wersji pełnej Acronis True Image. Brakujące moduły są wyszarzone.
  • Dobrze sobie radzi z zaszyfrowanymi plikami EFS różnych użytkowników.
  • Po uruchomieniu backupu wrzuca do systemu kilka programów działających automatycznie i kilka automatycznie uruchamianych serwisów - nie widać spowalniania, ale ciągle coś działa.
  • Nośnik startowy Acronis (warto sobie zrobić), np. na DVD lub pendrive, pozwala też na klonowanie dysków. Nośnik ratunkowy oparty na systemie Linux radzi sobie z plikami zablokowanymi w Windows. Choć podobno nośnik z WinPE działa szybciej. Uwaga: Nośnik ratunkowy musi być uruchomiony w trybie BIOS takim samym jak tryb dysku systemowego - np. UEFI BIOS (a nie starszy MBR/BIOS) - w tym celu należy podczas uruchamiania włączyć menu bootowania (np. F8, F10, F12, F2, Esc itp.).

Seagate_DiscWizart.png Przykład:

Seagate DiscWizart
(=Acronis True Image OEM)

Instalacja

W niektórych systemach pojawia się ostrzeżenie, że nie można uruchomić harmonogramu zadań i proponowany jest restart komputera

  • Restart

Po instalacji odinstalowuję program

  • Bonjur

jeśli zainstalował się razem z Acronis. Program wydaje mi się zbędny. Wyłączam też programy Acronis z autostartu, ale i tak ciągle działa kilka serwisów Acronis.

Po starcie Seagate DiscWizart:

  1. Backup
  2. Wpisuję nazwę sugerującą, że to backup dysku C.
  3. Źródło: [Disk and partitions] (Tu widać, że “Files and Folders” jest zablokowane w tej wersji) Wybrać cały dysk SSD z C.
  4. Cel: Albo dysk zewnętrzny, albo [Browse…] \ Mój komputer \ Dysk zewnętrzny \ Folder z moją nazwą.
  5. Backup Now (ma też opcje “Za godzinę”, …).

Dodatkowo warto sobie utworzyć zewnętrzny nośnik startowy, a co najmniej zapisać plik ISO na zewnętrznym nośniku, aby w razie potrzeby w przyszłości nagrać płytę lub dysk USB:

  • Tools \ Rescue Media Builder

.

ToolkitIcon.jpg

3. Seagate Toolkit

Narzędzie dołączane do zewn. dysków USB Seagate. Pozwala na backup wybranych folderów/plików. Po uruchomieniu siedzi w zasobniku obok zegara. (Być może podobne aplikacje są dostarczane z dyskami innych producentów).

Jest instrukcja po polsku: https://www.seagate.com/pl/pl/support/software/toolkit/, ale chyba nie ma języka polskiego w aplikacji.

[Backup]

Gdy chcemy sami zdecydować co zapamiętywać:

  • Custom (poniżej [Backup now])
    • Advanced
      • Można coś pozaznaczać i wewnątrz dodatkowo odznaczać…
      • (aplikacja obiecuje, że po pierwszym pełnym backupie w kolejnych są uwzględniane tylko zmiany i ma być szybciej)

Wygląda na to, że backup to pliki w folderze:

<DyskUSB>:\Toolkit\Backup\<NazwaKomp>\

Na koniec backupu zamykam aplikację Toolkit, bo od razu zaczyna się męczyć nad robieniem kopii przyrostowej (a może różnicowej - nie sprawdzałem).

.

4. EasyUS

EaseUS Todo Backup Free 12.0

Nawet w wersji darmowej może wykonać sporo dobrej roboty. Kopia dysku / partycji SSD jest wygodnie przeszukiwalna - można docierać do dowolnego pliku. A równocześnie ma opcję kopii zapasowej folderów. Nabrałem wątpliwości, czy poprawnie są zapamiętywane pliki zaszyfrowane EFS i porzuciłem dalsze próby - być może są to wątpliwości niezasadne. Ogólnie jest to bardzo użyteczne narzędzie kopii zapasowej.

.

5. MS Windows 10

Backup całego dysku to nierozwijana od Win10 1709 aplikacja z Windows 7. Nie używam.

Win10HistoriaPlikow.png Kopia zapasowa plików jest w opcji “Historia plików” zob. szczegółową instrukcję na https://trybawaryjny.pl/. Używam historii plików, bo jest dobrze zintegrowana w systemie plików Windows. Historia jest zapamiętywana w miejscu tymczasowym i co jakiś czas pojawia się zachęta do podłączenia dysku zewnętrznego w celu zabezpieczenia kopii.

Win10HistoriaPlikow-wersje.png Interfejs historii plików przypomina przeglądanie slajdów. Równocześnie dostępne wersje historii są dostępne we właściwościach pliku.

Być może pliki użytkownika zaszyfrowane EFS są też zaszyfrowane w kopii (gdy kopia jest na NTFS to widać kłódkę na ikonie pliku). Wydaje się, że pliki EFS innych użytkowników są pomijane.

Pamiętaj:
  1. “Opcje kopii zapasowych” pozwalają dodawać / wykluczać foldery. Dodaj swoje foldery, jeśli masz dane poza standardowymi bibliotekami jak Dokumenty, Obrazy, Pulpit, …
  2. Gdy zmieniasz dysk/system to podczas pierwszego włączenia nośnika ze starą historią plików masz jednorazowe(!) pytanie czy przyłączyć tą historię do aktualnego dysku.

.

6. Robocopy (Robust File Copy)

Robocopy jako polecenie kopii zapasowej (dla zaawansowanych)

Ważne: to działa w oknie poleceń cmd (czarnym) lub PowerShell, a także w wierszu polecenia w trybie awaryjnym Windows.

robocopy "D:\Dokumenty" "F:\Backup\Dokumenty" *.* /E /MIR /XJD /XA:SH /R:1 /W:3 /COPYALL /EFSRAW /ZB

/E - kopiuj podfoldery, także puste
/MIR - mirror; usuwa w kopii to co usunięte w źródle
/XJD - pomijanie linków symbolicznych - junction directory
/XA:SH - pomiń pliki systemowe i ukryte
/R:1 /W:3 - powtarzanie, czekanie (sek.)
/COPYALL - kopiuj wszystkie inf. o pliku (= /COPY:DATSOU; ->do Linux użyj: /COPY:DT)
/EFSRAW - kopiuj pliki zaszyfrowane w trybie EFS RAW mode (nie używaj w tym przypadku /MT)
/ZB - Tryb restartowania; gdy plik zablokowany użyj trybu Backup

/LOG:C:\LogFileName.txt /TEE /NP (/NP = NOT show the progress - nie pokazuj postępu w log)
/LOG+:C:\LogFileName.txt /TEE /NP
/TEE - log na w konsoli jak i zapisywany do pliku
(/XD "folder" /XF "plik" - pomiń podany folder lub plik)

Kolejny przykład - kopiowanie całych dysków z wykluczeniem pewnych folderów (uruchom w trybie administratora):

robocopy a:\. b:\. *.* /E /XJ /XA:SH /R:1 /W:3 /COPYALL /DCOPY:DAT /MT /ZB /XO /XD "a:\$RECYCLE.BIN" "a:\tmp" "a:\Recovery" "a:\System Volume Information" /TEE /NFL /NDL /LOG+:robocopy_log.txt

W tym przykładzie a: i b: to nazwa dysku źródłowego i docelowego.
Uwaga 1: Na koniec nazwy foldera ukośnik nie może występować. Stąd odwołanie do głównych folderów dysku przez \. .
Uwaga 2: Gdy pliki zaszyfrowane mają w kopii pozostać zaszyfrowane to zamiast opcji /MT (MultiThreaded) należy wstawić opcję /EFSRAW. (Można też czasowo wyłączyć program antywirusowy).
Uwaga 3: Pomimo zmiany kodowania znaków w oknie poleceń (chcp 65001) zdaje się, że /LOG jest i tak w kodowaniu OEM852. /UNILOG ma dawać kodowanie Unicode, ale chyba wycina polskie znaki (?). Opcje /NFL /NDL powodują, że plik LOGu nie jest olbrzymi, a zawiera ważne informacje o ewentualnych problemach.
Ciekawostka - opcja /DCOPY:DAT powoduje ustawienie dat folderów jak źródłowe, nawet jeśli żadne pliki nie wymagają skopiowania, bo np. są nie-nowsze. Można więc tego używać do naprawy dat folderów na dysku docelowym. /TEE - komunikaty zarówno na konsoli jak i w pliku Log. /XO - eXclude Older - jeśli plik docelowy istnieje i ma tę samą datę lub nowszą niż źródło - nie nadpisuj
/XJ - pomijaj dowiązania symboliczne (opcja domyślna - można nie podawać)
/XD - pomijaj foldery wymienione na liście (UWAGA: pełne ścieżki, ewentualnie względem źródłowego, ale tylko 1 poziom)
/NFL - No File List - w logu nie pokazuj nazw plików
/NDL - No Directory List - w logu nie pokazuj nazw folderów

Inne przykłady robocopy:

Dokumentacja:

Notatki - robocopy_as_backup.txt

7. Bezstratna konwersja dysku z MBR na GPT

Gdy mamy nowe dyski, to warto je konwertować z formatu MBR na GPT (co daje do 128 partycji zamiast 4, pojemność dysku > 2TB).

Jest wiele sposobów na taką konwersję, które wiążą się wyczyszczeniem danych(!)
https://www.dell.com/support/kbdoc/pl-pl/000137854/konwertowanie-dysku-twardego-z-mbr-na-gpt

Ale można też skorzystać z bezstratnego konwertera mbr2gpt.exe dostępnego w Win10+. Działa domyślnie w trybie awaryjnym, ale może też działać w pełnym systemie win10+. Na początek należy uruchomić diskpart, >list disk, żeby odczytać numer dysku, a przy okazji sprawdzić partycjonowanie GPT.
Pamiętaj: Upewnij się, że BIOS obsługuje UEFI. Po przekonwertowaniu dysku na GPT, przestaw BIOS na tryb UEFI zamiast Legacy BIOS.
diskpart
DISKPART> list disk

Disk ###  Status   Size     Free     Dyn  Gpt
--------  -------  -------  -------  ---  ---
Disk 0    Online   1863 GB  9024 KB
Disk 1    Online    465 GB  2048 KB        *

DISKPART> exit

Weryfikacja dysku np. dysku 0: mbr2gpt /validate /disk:0

Konwersja, gdy nie ma błędów: mbr2gpt /convert /disk:0

Uwaga: Jeśli instalujemy Windows na nowo to wybierając nośnik instalacyjny bieżemy ten z UEFI:.

Odzyskanie partycji skasowanej podczas zmiany z MBR na GPT

Jeśli podczas montowania dysku MBR Windows10 zmusi nas do zainicjowania go jako GPT, to powstaje pusty dysk i nie widać partycji z danymi. Może się udać odzyskanie takiej partycji z pomocą TestDisk:
https://www.cgsecurity.org/wiki/TestDisk_Krok_po_kroku

8. Uwagi

Uwaga: Wiersz polecenia, tryb awaryjny

W trybie awaryjnym system startuje na dysku wirtualnym [X:\] i mapuje dyski fizyczne do innych liter. Jeśli w tym trybie w wierszu polecenia używasz robocopy (lub mklink /j żeby utworzyć dowiązanie symboliczne do folderu) to mogą się przydać instrukcje: diskpart
list volume select volume <nr> list volume assign letter=L .

Konwersja RAID -> AHCI

Podobno dla dysków SSD lepsze jest AHCI. W laptopach z jednym dyskiem HDD zdarza się konfiguracja RAID. Po przełożeniu dysku HDD na SSD można zmienić konfigurację z RAID na ACI bez reinstalacji systemu

  • Switch RAID to AHCI without reinstalling Windows 10 - porada z wejściem w tryb awaryjny (safe mode). To działa też w Windows 11. Pamiętaj, że po wejściu w tym awaryjny nie zadziała [Win+X] \ Terminal(Administrator). Trzeba zgodnie z instrukcją wywołać “cmd” w trybie administratora.
  • RAID vs. AHCI, Which One Should I Choose? - rozdział “How to Switch from RAID to AHCI in Windows 10” (taka sama procedura jak powyżej, na końcu artykułu są polecenia i zrzuty ekranu).

.

Właściciel plików i folderów

Podczas zamontowania dysku z innego systemu można dla całego dysku i wszystkich podfolderów zmienić właściciela na siebie (ale nie jest to konieczne):

Ten komputer \ - właściości \ Zabezpieczenia \ [Zaawansowane] \ Właściciel - Zmień.